มะม่วงหาวมะนาวโห่ พร้อมคุณประโยชน์ต่างๆ

❝ ถ้าจะพูดถึงผลไม้ในบ้านเราที่ให้สรรพคุณทางยาก็มีอยู่หลากหลายชนิด แต่มีอยู่ชนิดหนึ่ง ที่มีชื่อเรียกสะดุดหูซะเหลือเกิน คือ “มะม่วงหาวมะนาวโห่” หลายคนที่เคยได้ยินชื่อนี้ ก็อาจจะสงสัย สรุปแล้วมันเป็นมะม่วง หรือเป็นมะนาว แล้วทำไมต้องทั้งหาวและร้องโห่? มีสรพพคุณอย่างไรบ้าง? ในบทความนี้ SGE ขอพาไปรู้จักกับผลไม้ชนิดนี้ให้มากขึ้นกัน… ❞

สารบัญ

• ลักษณะทั่วไปของมะม่วงหาวมะนาวโห่

  • วิธีการปลูกและการดูแลรักษามะม่วงหาวมะนาวโห่

  • การขยายพันธุ์

  • การเก็บเกี่ยวผลผลิต

  • ความเป็นพิษของมะม่วงหาวมะนาวโห่

• 🤔 รู้หรือไม่? มะม่วงหาวมะนาวโห่นั้นเป็นพืชคนละชนิดกัน!

  • มะม่วงหาว คืออะไร?

  • มะนาวโห่ คืออะไร?

• ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของมะม่วงหาวมะนาวโห่

ลักษณะทั่วไปของมะม่วงหาวมะนาวโห่ มะม่วงหาวมะนาวโห่ มีอีกชื่อว่า ต้นหนามแดง หรือบ้างก็เรียกกันว่า มะนาวไม่รู้โห่ มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Carissa carandas Linn. อยู่ในวงศ์ Apocynaceae หรือที่รู้จักกันในวงศ์ต้นตีนเป็ดนั่นเอง เป็นพืชที่สามารถเก็บเกี่ยวผลได้ตลอดทั้งปี โดยมีลำต้นสูงประมาณ 2-3 เมตร แต่สามารถสูงได้มากที่สุดถึง 5 เมตร ลำต้นมียางขาว, เปลือกสีเทา, มีหนามยาว, มีกิ่งเป็นจำนวนมาก และกิ่งมีความแข็ง ใบ เป็นใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปไข่หรือรูปขอบขนาน ปลายใบกลมหรือเว้าบุ๋ม โคนใบมน ขอบใบเรียบ ผิวใบเกลี้ยงเนื้อใบหนาและเหนียวคล้ายแผ่นหนังดอกจะกระจุกออกที่ซอกใบ และปลายกิ่ง กลีบดอกสีขาว หรือชมพูอ่อน เชื่อมติดกันเป็นหลอดยาว ปลายแยกเป็น 5 กลีบผลมีลักษณะเป็นรูปทรงกลมรี ขนาดเท่าหัวแม่มือเป็นพวง มีเมล็ดจำนวนมาก เป็นผลไม้ที่มีเนื้อสด เนื้อนุ่มรับประทานได้ ผลอ่อนจะมีลักษณะเป็นสีขาวอมชมพู มีน้ำยางมาก และค่อย ๆ เข้มขึ้นเป็นสีแดง จนกลายเป็นสีดำเมื่อสุกเต็มที่ มีรสชาติเปรี้ยวสารเคมีที่พบในผล ได้แก่ คาร์โบไฮเดรต, ฟลาโวนอยด์, ไตรเทอร์พีน และพวกโปรตีน เช่น Alanine, Glycine, Glutamine เป็นต้น ลำต้น และรากพบสารลิกนิน ใบพบสารไตรเทอร์ปีนส์ และสเตียรอยด์

มะม่วงหาวมะนาวโห่ นับว่าเป็นผลไม้ที่ได้รับความสนใจจากผู้ที่รักสุขภาพเป็นอย่างมาก เพราะในวงการแพทย์ก็ได้วิจัยออกมาพบว่ามีสรรพคุณทางยามากถึง 50 ประการ แม้จะนำไปใช้รักษาโรค หรือรับประทานควบคู่กับยาแผนปัจจุบันก็จะได้ผลที่ดียิ่งขึ้น ทั้งเบาหวาน, ภาวะเป็นพิษต่อตับ, อาการท้องเสีย, ไม่อยากอาหาร, แผลในปาก และแผลไหม้ อีกทั้งทางวิทยาศาสตร์ยังพบว่าพืชชนิดนี้อุดมไปด้วยสารที่มีคุณประโยชน์หลายชนิด เช่น สารต้านการอักเสบ, สารต้านอนุมูลอิสระ อย่างฟลาโวนอยด์ และฟีนอลิก เป็นต้น

ผลมะม่วงหาวมะนาวโห่สุก 100 กรัม ให้พลังงานประมาณ 75 แคลอรี่ มีไขมัน 2-5 กรัม น้ำตาล 7-12 กรัม และวิตามินซี 9-11 มิลลิกรัม ในความเป็นจริงแล้วผลไม้ชนิดนี้ ไม่ได้เป็นทั้งมะม่วง และมะนาวแต่อย่างใด ซึ่งที่มาของชื่อนั้นก็ถูกตั้งโดยนักวิชาการส่งเสริมการเกษตร โดยระบุไว้ว่าที่ตั้งชื่อนี้ เพื่อให้คล้องกับชื่อผลไม้ในวรรณคดี เรื่อง นางสิบสอง ตอน พระรถเมรี ที่ความตอนหนึ่งของเรื่องได้พูดถึงผลไม้สดที่มีรสชาติเปรี้ยวจัด ที่ว่าทำให้คนที่ง่วงนอนอยู่รู้สึกกระชุ่มกระชวย และตื่นตัวขึ้นมาในทันควันนั่นเอง

วิธีการปลูกและการดูแลรักษามะม่วงหาวมะนาวโห่ มะม่วงหาวมะนาวโห่ มักนิยมปลูกเป็นไม้ประดับ เนื่องจากมีดอกและผลที่สวยงาม และออกดอกตลอดปี ทนต่อสภาพอากาศได้ดี จึงพบว่าเจริญเติบโตได้ดีในเขตร้อน และเขตอบอุ่น อีกทั้งยังสามารถเติบโตได้ดีในเขตดินทราย และในดินเกือบทุกชนิด ตั้งแต่ดินเค็มไปจนถึงดินเปรี้ยว แต่มะม่วงหาวมะนาวโห่จะให้ผลผลิตที่ดีในสภาพดินที่มีความสมบูรณ์ และต้องมีการระบายน้ำที่ดีด้วย เพราะเป็นพืชที่ต้องการน้ำน้อยมาก การขยายพันธุ์ นิยมขยายพันธุ์มะม่วงหาวมะนาวโห่ด้วยเมล็ด ซึ่งเมล็ดของพืชชนิดนี้มีอายุการเก็บรักษาสั้น ดังนั้น หลังจากแยกเมล็ดออกจากผลแล้ว จึงควรเพาะพันธุ์เมล็ดทันที ซึ่งการเพาะปลูกนิยมทำในโรงเรือนช่วงเดือนสิงหาคม และต้องย้ายเมื่อต้นกล้าอายุได้ 1 ปี การเก็บเกี่ยวผลผลิต ผลของมะม่วงหาวมะนาวโห่จะเริ่มแก่เมื่อมีอายุได้ 100-110 วัน หลังจากติดผล จากนั้นจะเริ่มสุก สังเกตได้ว่าผลจะเริ่มนุ่ม และเปลี่ยนไปสีม่วงเข้ม รวมเวลาแล้วประมาณ 120 วันหลังติดผล ซึ่งควรเก็บผลไว้ในที่ร่ม โดยสามารถเก็บไว้ในอุณหภูมิห้องได้นานถึง 1 สัปดาห์ ส่วนระยะเวลาในการเก็บเกี่ยวนั้น จะมีส่วนสำคัญต่อการรักษาปริมาณสารสำคัญ และสารต่อต้านอนุมูลอิสระ ซึ่งจากการศึกษาวิจัยพบว่าการเก็บเกี่ยวผลสุกจะให้สารต้านอนุมูลอิสระได้สูงที่สุด ความเป็นพิษของมะม่วงหาวมะนาวโห่ ยังไม่มีรายงานความเป็นพิษจากการใช้มะม่วงหาวมะนาวโห่ แต่น้ำยางสีขาวอาจทำให้เกิดการระคายเคือง หรืออาการแพ้ได้ ดังนั้น ทางที่ดีควรหลีกเลี่ยงการสัมผัส หรือหากจำเป็นต้องสัมผัสให้รีบทำความสะอาดทันที

🤔 รู้หรือไม่? มะม่วงหาวมะนาวโห่นั้นเป็นพืชคนละชนิดกัน! จากผู้ที่นิยมสมุนไพรให้ความรู้กับเราเพิ่มเติมว่า มะม่วงหาว มะนาวโห่ นั้นสามารถใช้ประโยชน์ได้จากทุกส่วนของลำต้น อีกทั้งยังมีส่วนน้อยที่จะรู้ว่าจริง ๆ แล้ว มะม่วงหาว มะนาวโห่ นั้นเป็นคนละต้น หรือเป็นพืชคนละชนิด คนละสายพันธุ์กัน โดย มะม่วงหาว คือ มะม่วงหิมพานต์ ส่วน มะนาวโห่ คือ หนามแดง ซึ่งพืชทั้ง 2 ชนิดนี้ มีสรรพคุณเพียบ และช่วยบำรุงร่างกายได้ดีไม่แพ้กันเลยทีเดียว ข้อมูลจาก องค์กรสวนพฤกษาศาสตร์ ได้อธิบายขยายความแตกต่างของพืชทั้ง 2 ชนิดนี้ ดังนี้

มะม่วงหาว คืออะไร? มะม่วงหาว หรือชื่อเรียกจริง ๆ คือ มะม่วงหิมพานต์ เป็นไม้ต้นขนาดกลางที่สามารถสูงได้ถึง 10 เมตร มีใบเป็นสีเขียวเข้ม ออกดอกเป็นช่อหลวม ๆ สีแดงอมม่วง หรือสีครีม มีกลิ่นหอมออกเอียน ๆ โดยที่แต่ละดอกจะมี 5 กลีบ เมื่อดอกแก่ ฐานรองดอกก็จะขยายใหญ่ขึ้น มีลักษณะคล้ายกับชมพู่ยาวประมาณ 6-7 เมตร มีสีเหลืองอมชมพู เมื่อแก่จัดก็จะมีกลิ่นหอม มีเมล็ด 1 เมล็ดติดอยู่ที่ส่วนปลายเป็นสีน้ำตาลอมเทา มีเปลือกแข็งหุ้ม เรียกว่า เม็ดมะม่วงหิมพานต์ นั่นเอง สรรพคุณทางยาของมะม่วงหาว ผลช่วยฆ่าเชื้อ, แก้โรคลักปิดลักเปิด, พอกดับพิษ อีกทั้งยังช่วยขับปัสสาวะเมล็ดช่วยแก้อาการเนื้อหนังชาในโรคเรื้อน, แก้ตาปลา, แก้โรคผิวหนัง, กลากเกลื้อน, แก้เนื้องอก, บำรุงกระดูก, บำรุงไขข้อ, บำรุงเส้นเอ็น, บำรุงผิวหนัง ไปจนกระทั่งถึงช่วยในการบำรุงกำลังเปลือกช่วยในเรื่องการขับน้ำเหลืองเสีย, แก้บิด, แก้กามโรค, แก้อาการท้องเสีย, แก้ปวดฟัน, ฟอกดับพิษ อีกทั้งยังสามารถนำเมล็ดไปทำเป็นยาอมเพื่อรักษาแผลในปากได้อีกด้วยยอดอ่อนใช้รักษาโรคริดสีดวงทวารยางใช้แก้อาการเลือดออกตามไรฟัน ช่วยทำลายตาปลา โดยให้ยางเข้าไปเป็นตัวช่วยกัดทำลายเนื้อด้านในที่เป็นปุ่มโต รักษาแผลเนื้องอก, รักษาหูด, รักษากลาก, โรคเท้าช้างน้ำมันใช้ฆ่าเชื้อ, เป็นยาชา, ใช้รักษาโรคเรื้อน, กัดหูด, แก้ตาปลา, แก้บาดแผลที่เน่าเปื่อย มะนาวโห่ คืออะไร? มะนาวโห่ หรือชื่อเรียกจริง ๆ คือ หนามแดง เป็นไม้พุ่มรอเลื้อย หรืออาจเรียกว่าเป็นไม้ต้นขนาดเล็กก็ได้ มีความสูงเพียง 5 เมตร มียางสีขาว ออกใบเดี่ยว ออกดอกเป็นช่อยาว มีกลีบดอกสีขาว หรือสีชมพู ออกผลเป็นรูปไข่สีแดงชมพู หรือดำ สรรพคุณทางยาของมะนาวโห่ ผลช่วยรักษาอาการเลือดออกตามไรฟันใบช่วยแก้อาการเจ็บคอ เจ็บในปาก แก้ท้องเสีย อาการปวดแก้วหู หรือแม้แต่แก้ไข้ก็ทำได้แก่นช่วยบำรุงธาตุ บำรุงไขมันในร่างกาย ทำให้ร่างกายมีสุขภาพที่แข็งแรงเนื้อไม้ช่วยบำรุงธาตุ แก้อาการอ่อนเพลีย บำรุงกำลัง ทั้งยังช่วยบำรุงไขมันในร่างกายได้อีกด้วยรากใช้แก้อาการคัน บำรุงธาตุ ช่วยขับพยาธิ ทำให้เจริญอาหาร ดับพิษร้อน ช่วยบำรุงกระเพาะอาหาร ใช้แก้ไข้ได้อีกด้วย ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของมะม่วงหาวมะนาวโห่ มะม่วงหาวมะนาวโห่ เป็นผลไม้สีม่วงแดง มีสารสำคัญเป็นพวกกลุ่มแอนโทไซยานิน (Anthocyanin) และยังมีพวกสารประกอบฟีนอลิก (Phenolic Compounds) และกรดไตรเตอพีนอยด์ (Triterpenoid Acid) การศึกษาฤทธิ์เภสัชวิทยาในผลไม้ชนิดนี้ ส่วนใหญ่เป็นเพียงการศึกษาในระดับเซลล์ และห้องทดลองเท่านั้น ซึ่งมีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา ดังนี้

• ต้านเซลล์มะเร็ง เนื่องจากมะม่วงหาวมะนาวโห่นั้นเต็มไปด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ และช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้ร่างกาย ทั้งยังสามารถต่อต้านเอนไซม์ในสภาพปลอดเชื้อ และช่วยสร้างสารไกลเคชั่นได้ ซึ่งพบว่าสารชนิดนี้มีความเป็นพิษต่อมะเร็งทุกชนิด

• ต้านการอักเสบ อาการติดเชื้อและอาการอักเสบ ล้วนมีส่วนสำคัญที่ทำให้เกิดการแพร่ขยายตัวของโรค เช่น ข้อต่ออักเสบ แผลพุพอง โรคหลอดเลือดแดง และโรคหืด ซึ่งในปัจจุบันมียาหลายชนิดที่ช่วยต่อต้านอาการเหล่านี้ แต่ก็ก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้หลายอย่างเช่นกัน ซึ่งในงานวิจัยพบว่าสารสกัดจากใบมะม่วงหาวมะนาวโห่ สามารถลดการปล่อย Nitrogen oxide ที่ปล่อยออกมาจากเม็ดเลือดขาว และลดการเกิดอนุมูลอิสระได้

• บำรุงหัวใจ จากการศึกษาพบว่า สารในกลุ่มของ Amorphous Water – Soluble Polyglycoside ที่ได้จากมะม่วงหาวมะนาวโห่นั้น มีฤทธิ์ในการบำรุงหัวใจ และยังช่วยลดความดันโลหิตได้
  

• ป้องกันตับอักเสบ ตับเป็นอวัยวะสำคัญที่จะช่วยขจัดสารพิษออกจากร่างกาย ซึ่งถ้าตับทำงานผิดปกติย่อมทำให้ระบบการทำงานของร่างกายผิดปกติตามไปด้วย เช่น อาการทางสมอง และเลือดออกง่าย แต่มะม่วงหาวมะนาวโห่ แต่มีงานวิจัยบางชิ้นระบุว่า สารสกัดจากรากของพืชชนิดนี้ จะช่วยป้องกันพิษที่เกิดจากการใช้ยาพาราเซตามอลได้อย่างมีนัยสำคัญ

▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ ▾ จะเห็นได้ว่ามะม่วงหาวมะนาวโห่ เป็นพืชสมุนไพรอีกหนึ่งชนิดที่เปี่ยมไปด้วยสรรพคุณทางยา สามารถนำมาบำบัดรักษา และบำรุงสุขภาพได้ สำหรับผู้ที่มีปัญหาด้านสุขภาพ การหันมาใช้สมุนไพรก็เป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่น่าสนใจ แต่ควรรับประทานอย่างเหมาะสม เลือกบริโภคอาหารให้หลากหลายและครบ 5 หมู่ และหากต้องการรับประทานมะม่วงหาวมะนาวโห่เป็นยารักษา หรือบำรุงร่างกายควบคู่ไปกับการรับประทานยาประจำ แนะนำให้ปรึกษาแพทย์ก่อนทุกครั้ง เพื่อป้องกันการเกิดอันตราย หรือผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นได้ 👌 สามารถติดตาม บทความอื่นๆ ได้ที่นี่

ที่มา : sgethai